ڀارت سنڌ طاس معاهدي 1960ع تي ان جي روح موجب عمل نه ڪري رهيوآهي: عابد شير علي

اسلام آباد (پاکستان نیوزپوائنٹ 15 اگست2016ء) پاڻي ۽ بجلي جي مملڪتي وزير عابد شير علي چيو آهي ته ڀارت سنڌ طاس معاهدي 1960ع تي ان جي روح موجب عمل نه ڪري رهيو آهي، ڀارت پاران ان جي خلاف ورزين جو نوٽيس وٺڻ سان گڏوگڏ اهي معاملا انڊس ڪميشن جي سطح تي پڻ اٿاريا پيا وڃن جڏهن ته عالمي بئنڪ جي سطح تي پڻ اهڙا معاملا اٿاريا پيا وڃن، ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ ۽ ريٽل هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ جي منصوبن تي فني اعتراضن جو ڪيس ثالثي جي لاءِ اٿاريو پيو وڃي. ڪالهه سومر ڏينهن قومي اسيمبلي ۾ سوالن جي وقفي دوران عابد شير علي ٻڌايو ته اجازت ڏنل اونچائي کان ڪيترائي ڀيرا اونچي ڍنڍ لوئر انٽيڪس ۽ سپل ويز جي ويڪر جيڪا ڀارتي ڊيزائنن جي عام خاصيت آهي، ڀارت کي وڌيڪ ڪٽرول ڏين ٿا، جيڪا معاهدي جي شقن جي واضع خلاف ورزي آهي. معاهدي جي شقن جي مٿي ڄاڻايل خلاف ورزين جي ڪري معاهدي ۾ اجازت ڏنل ڪنٽرول کان وڌيڪ استعمال جا امڪان موجود آهن جيڪي ڀارت جي پنهنجي مفاد ۾ آهن ۽ پاڪستان جي نقصان ۾ آهن. تنهن ڪري مختصر چئي سگهجي ٿو ته ڀارت سنڌ طاس معاهدي 1960ع تي عمل نه ڪري رهيو آهي جڏهن ته ضروري آهي ته ان کي ان تي عمل ڪرڻ گهرجي. تنهن هوندي به پاڪستان حڪومت اولهندي دريائن جي پاڻي تي ڀارتي اڏاوتن جي منصوبن کان پوري طرح آگاهه آهي. هن چيو ته سنڌ طاس معاهدي 1960ع جي شقن موجب ڀارتي منصوبن جي نمايان رخن جو جائزو وٺڻ جي لاءِ لاڳيتو قدم کنيا پيا وڃن جن جو اطلاع ڀارت پاران باقاعده پاڪستان کي ڏنو وڃي ٿو ته جيئن اهو ڏسي سگهجي ته ڇا اهڙي قسم جي منصوبن جي ڊيزائين سنڌ طاس معاهدي 1960ع جي گهرجن موجب آهي يا نه. سمورن ڪيسن ۾ جتي خلاف ورزين جو نوٽيس ورتو پيو وڃي ته اتي معاملا ڀارت سان مستقل انڊس ڪميشن (پي آءِ سي) جي سطح تي دوستاڻي طور تي حل ڪرڻ جي لاءِ کنيا پيا وڃن. هن چيو ته مستقل انڊس ڪميشن (پي آءِ سي) جي سطح تي ڀارت پاران تعاون نه ڪرڻ جي صورت ۾ وڌيڪ قدم جهڙوڪ ٻنهي حڪومتن کي معاملا ڏيڻ جنهن جي معاهدي ۾ گنجائش آهي، اٿاريا پيا وڃن، ٻنهي حڪومتن جي سطح تي ناڪامي جي صورت ۾ جتي ضروري سمجهيو وڃي ته معاملي کي عالمي بئنڪ طرف غيرجانبدار ماهرن جي مقرري لاءِ معاهدي جي شقن موجب ثالثي جي عدالت ڏانهن موڪليو وڃي ٿو. ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ ۽ ريٽل هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ جو تازو ڪيس اهڙن مثالن مان هڪ آهي جتي انهن ٻنهي منصوبن تي فني اعتراضن جو ڪيس آخرڪار ٽئين ڌر جي ثالثي جي لاءِ کنيو پيو وڃي. گذريل ٽن سالن دوران پاڪستان ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ تي ذخيري جي هيٺئين سطح تي آڻڻ ۽ ماحولياتي وهڪري جي ڏس ۾ ثالثي جي عدالت پاران فيصلو ڏئي چڪو آهي. ڪيس سال 2010ع ۾ ثالثي جي عدالت ۾ کنيو ويو ۽ حتمي فيصلو ڊسمبر 2013ع ۾ ڏنو ويو تنهن هوندي به ڪنهن معاملي تي گڏيل طور تي ڪو حل نه نڪري سگهيو آهي.